Araknoid membran denilen beyin zarının ayrılmasıyla zarın iç tarafındaki araknoid hücreler tarafından beyin omurilik sıvısına benzer bir sıvının üretilmesi ve birikimiyle araknoid kistler oluşur. Çoğunlukla konjenital yani doğuştandır. Toplumda görülme insidansı 5/1000 oranındadır. Araknoid kistler tüm intrakranial (kafa içi) kitlelerin %1' ini oluştururlar. Sıklıkla beyin yerleşimli olmakla birlikte, omurilik çevresinde de görülebilirler. Erkeklerde kızlara göre dört kat daha sık görülürler.
Belirtiler basıya maruz kalan beyin bölgesine göre değişkenlik gösterebilir. Belirtileri aşağıda sıralandığı gibidir:
Baş ağrısı (özellikle sabahları)
Epilepsi (sara nöbeti)
Bulantı, kusma
Aşırı yorgunluk veya düşük enerji dahil uyuşukluk
Ergenliğin erken başlangıcı gibi endokrin (hormonla ilgili) sorunlar
Felç
İstemsiz kafa sallama
Bebeklerde baş çevresinde büyüme, gelişme geriliği, görme kaybı, erken puberte
Araknoid kistler, genellikle belirti vermezler. Belirti verdiklerinde çok kafa içinde çok büyük hacimlere ulaşmış olurlar. Bu yüzden yapılan bir MR ya da tomografi tetkiki sonrası rastlantısal olarak tanıları konur.
Radyolojik olarak araknoid kistlerin beyinde yerleşim bölgeleri ve görülme yüzdeleri şu şekildedir:
(%50-60'ı orta fossa bölgesinde yerleşimlidir.)
Silvian Fissüre %49
Pontoserebellar açıda %11
Suprakollikülar %10
Vermian %9
Sellar ve suprasellar %9
İnterhemisferik %5
Serebral konveksite %4
Klival %3
Çoğu zaman tedaviye gerek duyulmaz. Takip edilmesi gerekir. Çünkü kist zamanla büyüyerek, beyine bası yapmaya başlayabilir. Kitle etkisi arttığında ve yukarıda belirtilen belirtiler ortaya çıkmaya başladığında tedaviye ihtiyaç duyulur. Tedavisinde,
Burr hole ile kafatasında delik açılarak kistin boşaltılması
Kraniotomi ile kist duvarının çıkartılması ve bazal sisternlere ağızlaştırılması
Endoskopik olarak fenestrasyon dediğimiz yöntemler araknoid kist delinerek BOS yollarına ağızlaştırılır.
Ya da ventriküloperitoneal şant dediğimiz silikon dren, kist içerisine yerleştirilir ve cilt altından periton içerisine batına gönderilerek, araknoid kist içerisindeki sıvının boşaltılması sağlanır.
Tedavideki temel amaç, kistin küçülterek beyine ve nöral yapılara yaptığı baskının azaltılmasıdır.
